Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike dorzoi padi për mosimplementim të Ligjit për Duhanin

Nga Arbër Fetahu

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike dërgoi padi kundër Ministrisë së Shëndetësisë dhe Zyrës së Kryeministrit për shkak të mosimplementimit të Ligjit Nr. 04/L-156 për Kontrollin e Duhanit i cili përcakton shprehimisht se prija e duhanit është e ndaluar në vende publike në Kosovë.

Sipas Ligjit për Kontrollin e Duhanit, vendet publike në të cilat ndalohet pirja e duhanit përfshijnë vendet e mbyllura siç janë lokalet shërbyese, të cilat kanë kulm të lëvizshëm apo jo, dhe të cilat janë të rrethuara me dy apo më shumë anë, pa marrë parasysh materialin e përdorur dhe se a është struktura e përhershme apo e përkohshme.

Pavarësisht kësaj, Ligji për Kontrollin e Duhanit nuk gjen zbatim në Kosovë dhe kjo përbën një dështim të institucioneve publike që ta implementojnë atë, gjë e cila rrezikon shëndetin dhe jetën e qytetarëve dhe përbën shkelje të të drejtave të tyre themelore, sidomos të atyre qytetarëve të cilët kanë astmë apo sëmundje të tjera kronike.

Mosimplementimi i ligjeve në Kosovë siç është Ligji për Kontrollin e Duhanit nuk krijon respekt për institucionet publike, përkundrazi krijon mosbesim të thellë dhe mospërfillje ndaj tyre, si dhe dëmton sigurinë juridike në Kosovë.

Prandaj, me këtë padi synohet që të bëhet implementimi i plotë i Ligjit për Kontrollin e Duhanit dhe që të mbrohen të drejtat themelore të qytetarëve të Kosovës.

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike mban trajnim me studentët

Nga Arbër Fetahu

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike, me datë 14.12.2020 mbajti trajnim me studentë me temën: “E drejta në mjedis të pastër – e drejtë themelore e njeriut; politikat mjedisore në Kosovë dhe gjendja aktuale”. 

Organizuar në kuadër të: HumanRightivism, 21 studentët pjesëmarrës fituan njohuri themelore në lidhje me temat e mëposhtme:

(i) e drejta e tyre themelore për një mjedis të pastër dhe të shëndetshëm, 
(ii) ligji vendor dhe ndërkombëtar që rregullon mjedisin, 
(iii) një numër çështjesh shumë të rëndësishme mjedisore dhe 
(iv) punën e Qendrës për Raste Gjyqësore Strategjike. 

Rezultati i arritur ne besojmë të jetë se studentët tani kanë fituar njohuri mbi atë se ata kanë një të drejtë themelore që, ndër të tjera, të informohen për çdo vendim të institucioneve shtetërore në lidhje me mjedisin ku jetojnë.Studentët u ndanë jashtëzakonisht të kënaqur me trajnimin, madje disa u shprehën se ky trajnim i ka inspiruar për të bërë më shumë për mjedisin.

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike dorëzon padi kundër lëshimit të lejeve për Hidrocentralin Deçani dhe Belaja

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike do të dërgojë padi për konflikt administrativ kundër këtyre dy institucioneve publike për lëshimin e lejeve mjedisore, lejeve ujore dhe licencave për Hidrocentralet HC Deçani dhe HC Belaja të ndërtuara dhe operuara nga Kelkos Energy Sh.p.k.

Kjo për arsye se CSL konsideron se procesi i lëshimit të vendimeve të lartpërmendura është karakterizuar me një numër të shkeljeve ligjore, të cilat përfshijnë por nuk limitohen në mungesën e mbajtjes së debatit publik dhe mungesën e përfshirjes së qytetarëve në vendimet për mjedisin ku jetojnë.

Me këtë padi synojmë të anulojmë ato vendime të cilat janë lëshuar në kundërshtim me ligjin si dhe të shtyjmë ekzekutimin e të gjitha këtyre vendimeve derisa gjykata të marrë një vendim përfundimtar për ligjshmërinë e tërë procesit.

Sipas Arbër Fetahut, lëshimi i këtyre lejeve ka qenë jotransparent. “Kelkos Energy” nuk e ka bërë rehabilitimin e ambientit ashtu siç e kërkon ligji dhe e ka degraduar mjedisin. Prandaj mbi këtë bazë ne kemi kërkuar nga gjykata anulimin e këtyre vendimeve për licenca, si dhe kemi kërkuar shtyrjen e ekzekutimit të këtyre vendimeve derisa gjykata të marrë një vendim përfundimtar në lidhje me ligjshmërinë e procesit”, ka deklaruar Fetahu.

Në bazë të provave të siguruara nga paditëset OJQ Pishtarët dhe Grupi për Studime Juridike dhe Politike, si dhe nga qytetaret e Deçanit, ne kemi gjetur se procesi i lëshimit të këtyre lejeve është karakterizuar me një numër të shkeljeve ligjore. Kështu, ne kemi gjetur se:

(1) gjatë procesit të lëshimit të lejeve, qytetarëve të Deçanit u është shkelur e drejta e tyre themelore e garantuar me Kushtetutë, u është mohuar e drejta për të marrë pjesë në vendimet që kanë të bëjnë me mjedisin ku jetojnë. Pra, zhvillimi i një projekti kaq të madh si ndërtimi i Kaskadës së Hidrocentraleve në Deçan, me pasoja shumë të rënda në jetën e qytetarëve që jetojnë aty, është mbajtur pa zhvilluar debat publik siç kërkohet nga ligji:

(2) Gjithashtu, ne kemi gjetur se procesi i lëshimit të këtyre lejeve ka qenë jo-transparent dhe se është vërtetuar gjendja e gabuar faktike gjatë lëshimit të vendimeve. Përkatësisht, nga provat që kemi siguruar, kompania Kelkos Energy Sh.p.k. nuk e ka bërë rehabilitimin e ambientit ashtu siç kërkohet nga ligji dhe ka degraduar mjedisin. Prandaj, mbi këtë bazë, ne kemi kërkuar nga gjykata Anulimin të gjitha këtyre vendimeve për leje dhe licenca, si dhe kemi kërkuar Shtyrjen e Ekzekutimit të këtyre vendimeve derisa gjykata të marrë një vendim përfundimtar në lidhje me ligjshmërinë e tërë procesit”.

GLPS lansoi Qendrën e parë për Raste Gjyqësore Strategjike në Kosovë

Nga Arbër Fetahu

Grupi për Studime Juridike dhe Politike (GLPS) përmes një njoftimi për media bën të ditur se sot ka lansuar Qendrën e parë në Kosovë për Raste Gjyqësore Strategjike. Në konferencën në të cilën u zhvillua kjo veprimtari, ishin të pranishme ambasadorja e Suedisë në Prishtinë Sh.S. znj. Karin Hernmarck, drejtoresha ekzekutive e Fondit për Zhvillim Komunitar (CDF) znj. Nermin Mahmuti, dhe drejtoresha dkzekutive e GLPS, znj. Arbëresha Loxha-Stublla.

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike është krijuar për të mbrojtur qytetarët nga padrejtësitë dhe shkeljet të drejtave të tyre themelore nga institucionet publike në Kosovë, si dhe për të promovuar respektimin e të drejtave të njeriut nga të gjithë, thuhet në njoftim. Qendra synon të arrijë këtë nëpërmjet procesit gjyqësor strategjik, apo thënë ndryshe, nëpërmjet dërgimit në gjykatë të rasteve strategjike nga të cilat mund të përfitojnë një numër i madh i qytetarëve. Qendra përzgjedh rastet të cilat i shërbejnë interesit publik dhe të cilat mund të sjellin reforma pozitive në shoqërinë tonë, e pastaj i dërgon këto raste në gjykatë apo në administratë publike. Po ashtu, nëpërmjet avokimit të vazhdueshëm, Qendra synon të informojë publikun për shkeljet e caktuara të institucioneve publike dhe që së bashku me presionin publik të arrijë ndryshimet juridike, sociale dhe politike që na duhen në shoqërinë tonë në Kosovë.

Gjatë konferencës, ambasadorja Hernmarck vuri theksin mbi problemin e mbingarkesës së sistemit gjyqësor në Kosovë dhe vlerësoi lartë iniciativën e GLPS-së për themelimin e një qendre të tille. “Ju jeni Qendra e parë e këtij lloji në Kosovë dhe shpresoj që të gjithë do të shohim një progres të madh të kësaj iniciative. Kjo Qendër do ju mundësoj qytetarëve që realisht të përfitojnë nga shërbimet e ofruara. Të gjesh raste në mënyrë strategjike dhe ti trajtosh ato në benefit të të mirës së përgjithshme do i kontribuoj shumë mirëqenies qytetare në Kosovë”, përfundoi ajo.

Në vazhdim, znj. Mahmuti tha se “ Qendra është me të vërtetë një platformë që synon të ndihmojë sundimin e ligjit në Kosovë përmes zhvillimit të proceseve gjyqësore strategjike e ky synim është me të vërtetë identifikimi i rasteve nga të cilat nuk përfiton vetëm një individ por mund të përfitojnë edhe shumë qytetarë të tjerë. Ne si CDF punojmë se bashku me Qendrën për Raste Gjyqësore Strategjike dhe si synim kemi identifikimin e rasteve strategjike, apo rasteve nga të cilat mund të përfitojnë shumë qytetarë. Pas këtij procesi, Qendra si të tilla i përgatitë dhe i dërgon ato para gjykatave apo administratës publike”, përfundoi znj. Mahmuti.

Edhe znj.Loxha-Stublla tha se kjo platformë “ është krijuar me qëllimin për të mbrojtur qytetarët e Kosovës nga padrejtësitë dhe shkeljet e shumta të të drejtave të tyre nga institucionet publike në Kosovë; si dhe për të promovuar respektimin e të drejtave të njeriut nga të gjithë.”

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike inkurajon të gjithë ata qytetarë që besojnë se të drejtat e tyre janë shkelur nga një institucion publik në Kosovë, qoftë përmes një veprimi ose mosveprimi, të aplikojnë në Qendër për t’u siguruar që të drejtat e tyre janë respektuar.

Për çfarëdo pyetje na shkruani në email.

Padia për Mosimplementim të Ligjit për Kontrollin e Duhanit dhe Shkeljes së të Drejtave të Njeriut

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike (CSL) , ka dërguar në Gjykatën Themelore në Prishtinë Padinë për Mosimplementim të Ligjit për Kontrollin e Duhanit dhe Shkeljes së të Drejtave të Njeriut kundër Ministrisë së Shëndetësisë dhe Zyrës së Kryeministrit të Kosovës.

Ky është rasti i dytë strategjik i dërguar nga Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike i cili ka të bëjë me shkeljen e të drejtës themelore të qytetarëve në jetë dhe shëndet nga institucionet publike në Kosovë.

Ligji për Kontrollin e Duhanit përcakton se pirja e duhanit është e ndaluar në vende publike të mbyllura siç janë lokalet shërbyese, të cilat kanë kulm të lëvizshëm apo jo, dhe të cilat janë të rrethuara me dy apo më shumë anë, pa marrë parasysh materialin e përdorur dhe se a është struktura e përhershme apo e përkohshme.

Prandaj, dështimi i institucioneve publike në Kosovë për të implementuar Ligjin për Duhanin paraqet shkelje të të drejtave themelore të qytetarëve në jetë dhe shëndet.

Me kete rast u mbajt edhe nje prononcim per media nga Qendra per Raste Gjyqesore Strategjike (CSL)

Luftimi i Problemeve Kolektive Përmes Rasteve Individuale

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike është një platformë që synon të forcojë sundimin e ligjit në Kosovë përmes procesit gjyqësor strategjik. Procesi gjyqësor strategjik është dërgimi në gjykatë i rasteve nga të cilat mund të përfitojnë shumë qytetarë; raste të cilat përveç se i shërbejnë interesit të paditësit individual mund t’i shërbejnë edhe interesit të publikut. Procesi gjyqësor strategjik njihet si një mjet i fuqishëm për reforma ligjore, politike dhe sociale, sepse qëllimi i vet është që të arrihet një ndryshim i gjerë dhe afatgjatë, e jo vetëm që të fitohet rasti në fjalë. Ky proces po ashtu përfshin përdorimin e mediave, avokimit, trajnimeve dhe instrumenteve të tjera, në mënyrë që të rritet vetëdija e publikut për probleme të caktuara që duhet të rregullohen, si dhe të ushtrohet presion në autoritetet përgjegjëse që të marrin vendime të drejta dhe në kohë.

Si e para e llojit të saj në Kosovë, Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike identifikon rastet strategjike, apo rastet nga të cilat mund të përfitojnë shumë qytetarë, dhe pastaj i përgatit dhe i dërgon ato para gjykatave apo administratës publike. Përfaqësimi i palëve në këto raste bëhet nga avokatët apo juristët e Qendrës për Raste Gjyqësore Strategjike, një grup i dedikuar për të mbrojtur të drejtat e personave të përfaqësuar si dhe për të bërë ndryshimin për të gjithë ata që gjenden në pozitë të njëjtë.

Vlerat Themelore të punës së Qendrës përfshijnë vlerat si mbizotërimi i drejtësisë, mbrojtja e interesit publik, integriteti, dinjiteti, respektimi i ligjit dhe gjykatës, llogaridhënia, diversiteti, barazia, drejtësia sociale dhe ndalimi i gjuhës së urrejtjes.

Misioni i Qendrës

Misioni i Qendrës është që të vihen në pah dhe të rregullohen problemet ekzistuese me:

(1) përmbajtjen e akteve juridike në Kosovë, siç janë zbrazëtitë apo paqartësitë në ligje, si dhe me

(2) implementimin apo interpretimin e këtyre akteve juridike nga institucionet publike.

Duke qenë se në shumë raste institucionet publike në Kosovë shkelin të drejtat e qytetarëve duke mos zbatuar aktet juridike si duhet, misioni i Qendrës është që këto shkelje të dalin në pah e të mos përsëriten më, apo së paku, të ndëshkohen si duhet.

Gjithashtu, misioni i Qendrës është që të krijohen precedentë, të ngritet vetëdija e popullit, të vihen në pah padrejtësitë, të promovohen të drejtat e njeriut si dhe të nxiten ndryshime aty ku nevojiten. Qendra punon t’i arrijë këto përmes dërgimit të rasteve strategjike në gjykatë apo administratë, si dhe duke i futur ato në agjendën publike përmes përdorimit të mediave, avokimit të vazhdueshëm, trajnimeve dhe shpërndarjes së analizave tek qytetarët.

Fusha e Shërbimit Tonë

Fusha e Shërbimit të Qendrës përfshin vetëm rastet ku institucionet publike në Kosovë kanë shkelur të drejtat e qytetarëve. Qendra synon të mbështesë ata të cilët janë dëmtuar nga veprimet apo mosveprimet e administratës publike dhe gjykatave. Qendra fokusohet në, ndër të tjera, shkeljet e institucioneve publike të të drejtave të njeriut, të ligjit për mbrojtjen e mjedisit, të ligjit të punës dhe të ligjit për qasje në dokumente publike.

Qendra i vlerëson rastet në bazë të këtyre kritereve:

  • Interesi Publik: A ndikon shkelja e bërë nga institucionet publike negativisht në interesin publik? Nga një vendim i drejtë i gjykatës në rastin në fjalë, apo edhe vetëm nga ngritja e vetëdijes kolektive për problemin e caktuar, a mund të përfitojnë një numër i madh i qytetarëve?
  • Reformë: A ka potencial rasti që të sjellë reforma ligjore, politike dhe sociale aty ku nevojiten?
  • Zhvillim: A mund të sjellë rasti përfitime në zhvillimin, interpretimin apo implementimin e akteve juridike në Kosovë?
  • Standarde Ndërkombëtare: A ka potenical rasti të sjellë standarde ndërkombëtare në legjislacionin vendor?

Rastet Strategjike

Rastet Strategjikeidentifikohen në dy mënyra:

(1) nëpërmjet hulumtimeve të bëra në Qendër, dhe

(2) nëpërmjet pranimit të aplikacioneve nga personat e interesuar të sjellin rastin e tyre në Qendër.

Qendra është e hapur për publikun dhe të gjithë mund të aplikojnë në të. Për më shumë informata se si të aplikoni dhe se si është procesi i vlerësimit kliko Si të Aplikoni.